Gmina Pisz zgodnie z prawem zamówień publicznych wybrała ofertę na „Wykonanie kompleksowych interdyscyplinarnych wykopaliskowych badań archeologicznych w ramach zadania pn. „Badania archeologiczne w strefie Zamku Piskiego na dz. o nr geod. 375/5 i 375/6 obręb Pisz 2″ w ramach zadania inwestycyjnego pn. „Zagospodarowanie strefy Zamku Piskiego”.
W prowadzonym postępowaniu wybrano ofertę złożoną przez firmę Pracownia Archeologiczna Pomerania Sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości Bojano, przy ul. Rumiankowej 5, za maksymalną wartość nominalną zobowiązania 99 772,68 zł za realizację całego przedmiotu zamówienia określonego w Specyfikacji Warunków Zamówienia. Wybrana oferta uzyskała najwyższą liczbę punktów. Badania mają zakończyć się 30 listopada 2023 r.
Zgodnie z umową wykonawca uzyska wszelkie konieczne decyzje i pozwolenia, w tym pozwolenia na prowadzenie badań archeologicznych od Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, wykonana interdyscyplinarne wykopaliskowe badania archeologiczne na dz. o nr geod. 375/5, 375/6 obręb Pisz 2 (strefa wokół budynku szaletu miejskiego), wykona dokumentację terenową w formie dokumentacji opisowej, rysunkowej i fotograficznej w trakcie prowadzonych prac ziemnych; zabezpieczy i opracuje materiały zabytkowe, pozyskane w trakcie badań oraz przekaże je do Muzeum Ziemi Piskiej w Piszu; zapewni możliwość aktywnego uczestnictwa w wykonywaniu przedmiotowych badań, umożliwi zaangażowanie lokalnej społeczności w proces badawczy, w ramach tzw. archeologii publicznej, poprzez udział w pracach wykopaliskowych, bieżące udostępnianie informacji o wynikach badań w lokalnych mediach czy przeprowadzenie wydarzeń towarzyszących np. w formie warsztatów archeologicznych dla uczniów pobliskich szkół. Wykonawca zabezpieczy odsłonięte relikty architektury po ich zadokumentowaniu; zasypie wykopy i uporządkuje terenu badań; opracuje wyniki badań po zakończeniu analiz interdyscyplinarnych z uwzględnieniem rezultatów wszystkich dotychczas wykonanych badań archeologicznych (inwazyjnych i nieinwazyjnych) obiektu; wykonana sprawozdanie z przeprowadzonych badań oraz opracuje sposób postępowania z zabytkiem (wnioski konserwatorskie, wynikające ze wszystkich badań, w tym archiwalnych i dotyczące dalszych działań przy zabytku archeologicznym) po zakończeniu badań.
Mówi się, że „zamek piski gdyby przetrwał, byłby jednym z najstarszych i najcenniejszych zabytków architektury gotyckiej na Warmii i Mazurach i, że miasto za wszelką cenę powinno eksponować ruiny zamku, bo to wielka szansa dla Pisza!”
Warto przypomnieć, że początki zamku piskiego sięgają XIII wieku. Został on wzniesiony prawdopodobnie w miejscu pruskiej warowni na brzegu rzeki Pisy. Zamek wielokrotnie atakowali Litwini. W latach siedemdziesiątych XIV wieku na miejscu drewnianej warowni zbudowano zamek murowany, który przez wiele lat dzięki umocnieniom i swojemu położeniu był trudny do zdobycia. W XVI wieku zamek krzyżacki stał się siedzibą starosty książęcego. Na zamku odbywały się spotkania koronowanych głów, zapadały tu ważne decyzje. Piski zamek wyszedł obronną ręką z potopu szwedzkiego oraz z najazdu tatarskiego. Nie oparł się jednak pożarowi w 1679 r. i uległ częściowemu zniszczeniu. W 1709 roku twierdza opustoszała. W wyniku epidemii dżumy przy życiu zostało wg różnych źródeł od 14 do 15 mieszkańców. Zamek znów stracił na ważności, ale już w 1729 roku zaistniała potrzeba wybudowania magazynu wojskowego. Do końca I połowy XVIII wieku zamek służył jako twierdza, w której stacjonował garnizon wojskowy. W 1740 roku przeprowadzono kolejny remont adaptując wnętrza na aktualne potrzeby. Obiekt powoli zatracał walory militarne na rzecz wygodnej rezydencji. W roku 1787 nastąpiła likwidacja twierdzy Johannisburg. Zamek sprzedano, rozebrano umocnienia, a uzyskane w ten sposób grunty oddano z powrotem mieszczanom. W 1837 roku została rozebrana część budynków i murów obronnych. Przez następne 100 lat piski zamek pozostał prawie w niezmienionej formie, aż do czasu II wojny światowej, kiedy to Pisz został zniszczony w 75%, a wraz z nim prawie całkowicie zamek. W latach sześćdziesiątych XX wieku władze zdecydowały o rozbiórce pozostałości najcenniejszego zabytku Pisza. Obecnie jedynymi pozostałościami są fragmenty muru w parku nad Pisą. W 2004 r. na terenie, na którym niegdyś stała potężna krzyżacka twierdza prowadzone były prace archeologiczne mające na celu próbę ustalenia dokładnych rysów zamku.
Obecnie wracamy do badań archeologicznych. Być może w przyszłości możliwe będzie wyeksponowanie chociaż części ruin piskiego zamku i wypromowanie tych historycznych walorów naszego miasta.