Jesienne poszukiwania szkodników

W życiu lasu zdarzają się momenty, kiedy podobnie jak człowiek las zaczyna chorować. Analogicznie do organizmu ludzkiego las posiada samoistne mechanizmy obronne jednak czasem podobnie jak u ludzi są one niewystarczające, aby przeciwstawić się występującemu zjawisku.

Jednym z takich niepokojących zjawisk w życiu lasu jest występowanie masowe owadów szkodliwych z punktu widzenia gospodarki leśnej, zwane w fachowym języku gradacją. Gradację podobnie jak choroby u ludzi rozwijają się jakiś czas (u ludzi są to tygodnie, dni, godziny) w lesie jest to najczęściej okres liczony w latach i dziesięcioleciach. Podobnie jak u ludzi stosujemy profilaktykę, diagnostykę i leczenie ww. zjawiska. Działania profilaktyczne opierają się na stwarzaniu takich warunków naturalnych w lesie, aby las potrafił obronić się sam. Leśnicy, więc od lat wzbogacają składy gatunkowe upraw o gatunki liściaste i tzw. biocenotyczne, budują remizy śródleśne dla ptaków i innych pożytecznych organizmów,  wieszają budki lęgowe dla ptaków i schrony dla nietoperzy, zabezpieczają mrowiska przed ich niszczeniem.

W listopadzie leśnicy wykonują ocenę zagrożenia drzewostanów sosnowych przez szkodniki liściożerne. Diagnostyka opiera się na obserwacji liczebności różnych stadiów rozwojowych szkodliwych owadów, zimujących w ściółce leśnej, głównie takich gatunków jak: strzygonia choinówka, poproch cetyniak, barczatka sosnówka, osnuja gwiaździsta czy boreczniki. Służba Leśna podczas poszukiwań ściśle współpracuje z Zakładem Ochrony Lasu, który wyznacza termin wykonania prac na podstawie wieloletnich badań i obserwacji.

Podczas spacerów po naszych lasach możemy przypadkowo zobaczyć powierzchnie próbne, gdzie takie poszukiwania są prowadzone. Miejsca te zaznaczone są na drzewach w postaci skrótu np. „JP-20”, co oznacza Jesienne Poszukiwania powierzchnia kontrolna nr 20. Prowadzący prace wybiera drzewo kontrolne oraz zakreśla obwód próbnej powierzchni podokapowej, który stanowi obrys rzutu korony. Na wyznaczonej powierzchni poszukiwań w ściółce zimujących owadów dokonują osoby wyposażone w małe grabki lub pazurki ogrodowe. Przeszukiwanie ściółki, próchnicy i gleby mineralnej należy rozpoczynać od zewnętrznej granicy zakreślonej powierzchni podokapowej i stopniowo przesuwać w kierunku pnia. Zbiera się wszystkie stadia rozwojowe owadów (poczwarki, larwy, kokony) i umieszcza się je w uprzednio przygotowanych pudełkach tekturowych. Poszukiwania w glebie mineralnej, szczególnie w drzewostanach, gdzie występowała osnuja gwiaździsta lub osnuja czerwonogłowa, należy prowadzić do głębokości około 20 cm. Jeżeli w otrzymanych pudełkach znajdują się owady pożyteczne, np. biegacze, biedronki, pluskwiaki itp., to prowadzący prace notuje ich liczbę i pozostawia na przeszukanej powierzchni, przykrywając je ściółką. Opisane pudełka z zawartością przekazywane są przez leśniczych do biura nadleśnictwa w celu zbiorczego przekazania z odpowiednią dokumentacją do Zakładu Ochrony Lasu. I tu do zadań ZOL należy określenie zdrowotności owadów i stopnia zagrożenia na danym obszarze.