Lepiej zapobiegać niż później leczyć

Zmiany związane z ociepleniem klimatu, zanieczyszczeniem powietrza i wody mają bezpośredni wpływ na środowisko leśne. Dzięki naturalnym mechanizmom obronnym las w zrównoważonym środowisku potrafi sam sobie poradzić z wrastającą presją szkodliwych czynników.

W niektórych przypadkach presja środowiskowa na las jest tak ogromna, że las nie potrafi sam skutecznie sobie poradzić z zagrożeniami. Pojawiają się wtedy m.in. masowe gradacje owadów czy wzmożone występowanie grzybów pasożytniczych, co w konsekwencji prowadzi do zamierania drzew a niekiedy całych drzewostanów. Jednym z zadań Leśników jest bieżąca kontrola wszystkich drzewostanów pod kątem pojawiania się tych zagrożeń, gdyż nie od dziś wiadomo, że lepiej jest zapobiegać niż później leczyć.

Zadaniami związanymi z profilaktyką oraz zwalczaniem szkodliwych owadów i grzybów leśnych zajmuje się dział wiedzy i praktyki leśnej zwany Ochroną Lasu. Znajomość najbardziej pospolicie występujących zagrożeń środowiska leśnego jest swoistym ABC wiedzy leśnej. Czasem pojawiają się jednak niepokojące zjawiska związane z występowaniem szkodliwych owadów leśnych, które wymagają szerszej wiedzy. Wtedy Nadleśnictwo zwraca się prośbą o pomoc do Zakładu Ochrony Lasu (ZOL).

Nadleśnictwo Pisz podlega terytorialnie pod zasięg działania ZOL w Olsztynie i w ostatnim czasie zaprosiło jego przedstawiciela, celem konsultacji nietypowych zagrożeń występujących w drzewostanach Nadleśnictwa Pisz. W ramach wizyty odbyła się lustracja terenowa drzewostanów Rezerwatu Jezioro Nidzkie, drzewostanów brzozowych opanowanych przez owada obnażacza brzozówka oraz drzewostanów na gruntach porolnych zagrożonych od szkodników glebowych. Wizyta w Rezerwacie wykazała postępującą gradację szkodników wtórnych: przypłaszczka granatka oraz kornika ostrozębnego. W związku ze statusem ochronnym omówiona została koncepcja dalszego postępowania pod ścisłym nadzorem Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Olsztynie.

Nowością okazało się występowanie w drzewostanach ze znacznym udziałem brzozy owada obnażacza brzozówka. Owad ten dotychczas wykazywany w tak egzotycznych krajach jak Japonia i Australia, wskutek ocieplenia klimatu pojawił się w Europie. Efektem żerowania jego gąsienicy jest całkowite ogałacanie drzew z liści tzw. gołożer. Drzewostany zaatakowane przez obnażacza pozostaną pod stałym monitoringiem Leśników i ZOL-u z Olsztyna. Ostatnim punktem wizyty terenowej przedstawiciela ZOL-u z Olsztyna była kontrola zagrożenia od szkodników korzeni w drzewostanach porolnych w tzw. lukach do odnowienia. Istnieje tam uzasadnione podejrzenie występowania zagrożenia od pędraków. Podczas kontroli zebrano materiał prognostyczny (pędraki), który zostanie poddany analizie laboratoryjnej w ZOL w Olsztynie.

Wzrastająca antropopresja oraz ocieplenie klimatu przyczynia się do występowania znanych i nieznanych zagrożeń lasu. Ciągła obserwacja stanu lasu pozwala na szybką reakcję i profilaktykę w przypadku stwierdzenia zagrożeń.