Pierwsze jeże pojawiły się na naszej planecie około 30 mln lat temu. Dzięki doskonałemu ukształtowaniu przez ewolucję, przetrwały do dzisiaj, niestety ich populacja z dnia na dzień maleje.
Są jednym z najbardziej rozpoznawanych gatunków zarówno przez dzieci jak i dorosłych, ale czy faktycznie tak dobrze znamy tego małego kolczastego ssaka?
W Polsce występują dwa gatunki: jeż wschodni (Erinaceus concolor), zamieszkujący tereny niemal całej Polski oraz jeż europejski zwany także zachodnim (Erinaceus europaeus), którego granica zasięgu przebiega przez Śląsk, Ziemię Lubuską oraz Pomorze Szczecińskie. Jeże są największymi ssakami owadożernymi w naszym kraju. Długość głowy i tułowia jeża osiąga 20-30 cm, posiadają krótki 2-5 cm ogonek, mogą ważyć 0,6 – 2 kg. Ich ubarwienie ma kolor szarobrunatny, a po stronie brzusznej biało-szary lub brunatny. Mają dobry słuch i węch. Ich niezbyt duże uszy są szerokie i dobrze wykształcone. Spiczasty, bardzo ruchliwy i zawsze wilgotny nos stanowi doskonały narząd czuciowy. Jeże zawsze najpierw wszystko obwąchują, sprawdzają i oceniają, a dopiero potem decydują się na podjęcie działań. Głośno przy tym sapią i parskają, unosząc co jakiś czas swój ryjek. Wciągają w ten sposób powietrze aby poznać najbliższe otoczenie badanego przedmiotu. Można je spotkać w lasach, na ich obrzeżach, polach, w zadrzewieniach śródpolnych, ogrodach, parkach, a ostatnio coraz częściej w pobliżu siedzib ludzkich.
Styl życia
Jeże prowadzą nocny tryb życia, w trakcie jednej nocy potrafią przebyć nawet 2 km. W dzień śpią pod stertą gałęzi lub w starych dziuplastych drzewach. Jesienią, gdy dni są coraz krótsze a temperatura coraz niższa, jeże które zebrały odpowiednią ilość zapasów są gotowe do zapadnięcia w sen zimowy. Śpią w gnieździe przygotowanym w liściastej ściółce, zwinięte w ciasną, regularną kulę, którą z trudem można otworzyć. W zależności od pogody budzą się na przełomie marca i kwietnia.
Kolczasta obrona
Charakterystyczną cechą jeży jest okrywa ciała pokryta kolcami. Kolce jeża to przekształcone włosy, które mają długość 2-3 cm. Służą jeżom do obrony przed drapieżnikami. Kiedy poczują niebezpieczeństwo specjalne mięśnie pozwalają zwinąć się im w kolczastą kulkę. Największymi wrogami tych zwierząt są m.in. borsuki, lisy, psy oraz sowy. Nie lada wyzwaniem dla jeży są rozwijające się sieci dróg. Niestety zwierzęta te nie są w stanie uciec przed pędzącym samochodem, jedyne co mogą zrobić to przyjąć obronną pozę, niestety w tym przypadku nie zdaje to egzaminu…
Dokąd tupta jeż?
Domeną tych zwierząt są nocne wędrówki. Podczas swoich podróży poszukują pożywienia. Są to mięsożerne zwierzęta, dlatego mitem jest to, że na swoich kolcach noszą nabite jabłka. Żywią się owadami, larwami, chrząszczami i żukami, ale także ślimakami, dżdżownicami oraz drobnymi ssakami, ptakami i ich jajami. Jeże uważane są za najlepszych naturalnych sprzymierzeńców leśników w walce z groźnymi owadami.
Jeże są bardzo towarzyskimi i sympatycznymi stworzeniami, które szybko przywiązują się do człowieka, pod warunkiem że ten nie wyrządza mu krzywdy. W świadomy sposób możemy pomóc przetrwać jeżom, w trudnym dla nich okresie, poprzez zorganizowanie kryjówek w postaci małych stert liści, bądź ocieplonych, drewnianych skrzynek pozostawionych w ogrodzie. Jeż europejski w Polsce od 2014 r. podlega częściowej ochronie gatunkowej.
Ciekawostki o jeżach
